Po wypadku, czyli nasze prawa i obowiązki cz. 2

Kompletna ignorancja jaką wielu kierowców wykazuje w kwestiach dotyczących praw poszkodowanych w wypadkach drogowych jest czasami bardzo kosztowna. Przypominamy zatem o prawach i obowiązkach przysługujących z tytułu OC. Oto najczęstsze wątpliwości.

Czy odszkodowanie wypłaca sprawca?
Posiadacze pojazdów mechanicznych mają obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC (odpowiedzialności cywilnej), z którego pokrywa się szkody wyrządzone przez ruch pojazdu.


Zgodnie z art. 2 ust 1 pkt. 10 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG (Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny) i PBUK (Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych) przez pojazd mechaniczny rozumie się:

1.    pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepę określone w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym,

2.    pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym,z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa

Szanse na odszkodowanie jeżeli sprawca zbiegł lub nie miał polisy
W wymienionych sytuacjach poszkodowany otrzymuje świadczenia od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Art. 98 ust. 1.ub. obow. Do zadań Funduszu należy zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych, o których mowa w art. 4 pkt 1i 2, w granicach określonych na podstawie przepisów rozdziałów 2 i 3, za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

1.    na osobie, gdy szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem mechanicznym, a nie ustalono ich tożsamości;

2.    w mieniu, w przypadku szkody, w której równocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni, a szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem echanicznym, a nie ustalono ich tożsamości. W przypadku szkody w pojeździe mechanicznym świadczenie Funduszu podlega zmniejszeniu o kwotę stanowiącą równowartość 300 euro, ustalaną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu ustalenia odszkodowania;

3.    w mieniu i na osobie, gdy:
1.    posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,
2.    posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, zarejestrowanego za granicą na terytorium państwa, którego biuro narodowe jest sygnatariuszem Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi – Regulaminu Wewnętrznego, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a pojazd mechaniczny był pozbawiony znaków rejestracyjnych, bądź znaki te nie były, w momencie zdarzenia, przydzielone temu pojazdowi przez właściwe władze,

3.    rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym wyrządzili szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a rolnik nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC rolników.

Jakie świadczenia należą się poszkodowanemu?
Udział w wypadku komunikacyjnym może skutkować zarówno szkodami rzeczowymi (zniszczony samochód, przewożone przedmioty, odzież), jak i szkodą na osobie:

Art. 444. § 1 k.c. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

W przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany może otrzymać także rekompensatę za doznane cierpienia fizyczne i psychiczne:

Art. 445. § 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Jeżeli poszkodowany poniósł śmierć w wyniku wypadku wynikają z tego również określone roszczenia:

Art. 446. § 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

§ 2. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

§ 3. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

§ 4. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Kiedy sprawca ponosi konsekwencje finansowe?
Wypłata odszkodowania z ubezpieczenia OC wiąże się dla posiadacza samochodu ze zwyżką składki na kolejny rok ubezpieczenia, zgodnie z warunkami umowy. Należy pamiętać o tym, że w pewnych sytuacjach ubezpieczyciel może wystąpić z tzw. regresem, czyli roszczeniem do sprawcy szkody o zwrot odszkodowania, które otrzymał poszkodowany.

Art. 43.ustawy o ub.obow. Zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący:

1.    wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;
2.    wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;
3.    nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;
4.    zbiegł z miejsca zdarzenia.